آثار حقوقی نامزدی
تعریف نامزدی
بعضی اوقات دیده می شود که افراد مراسم عقد را با نامزدی اشتباه می گیرند یا آنکه تعریفشان از نامزدی با معنای دقیق آن متفاوت است. این تفاوت هرچند در عرف شاید ما را با مشکل مواجه نکند اما آثار حقوقی آن بسیار متفاوت است.
می توان گفت که نامزدی اولین مرحله ای است که پیش از ازدواج و به منظور آشنایی با یک دیگر برای ادامه زندگی و تشکیل خانواده انجام می شود. به عبارت دیگر نامزدی یا وعده ازدواج قراردادی است که بین دو نفر به منظور ازدواج در آینده بسته می شود. بنابراین، نامزدی همان وعده ازدواج است و خود ازدواج نیست. ازدواج میان دو نفر با انجام تشریفات مربوط به عقد نکاح انجام می گیرد و پس از انجام عقد نکاح است که زن و مرد به هم محرم می شوند در صورتی که صرف نامزدی مستند به ماده 1035 قانون مدنی ایجاد محرمیت نمی کند. پس اینکه برخی افراد عقدی که موجب محرمیت می شود را با نامزدی اشتباه می گیرند با معنای نامزدی متفاوت است.
ماده 1035 قانون مدنی : وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمیکند اگرچه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده باشد بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده میتواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمی‌تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده یا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید.
آثار حقوقی نامزدی
ماده 1035 قانون مدنی بیان داشته است که: وعده ازدواج، ایجاد عُلقه زوجیت نمیکند، اگر چه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر شده، پرداخته شده باشد. بنابراین، هر یک از زن و مرد، مادام که عقد نکاح جاری نشده است، می‌توانند از ازدواج، امتناع کند و طرف دیگر نمی‌تواند به هیچ وجه، او را مجبور به ازدواج کند یا به دلیل امتناع از وصلت، مطالبه خسارتی کند. بنابراین نامزدی، قراردادی مربوط به انعقاد عقد نکاح در آینده می باشد و نه خود عقد نکاح و به این دلیل که تا آخرین لحظات نیز زن و مرد در گرفتن تصمیم آزاد و مختار باشند، تعهد آن دو به ازدواج، ارزش عقد اصلی را نداشته و از نظر قانون الزامی برای آنان ایجاد نخواهد کرد.
مهریه در دوران نامزدی
یکی از آثار مهم عقد نکاح، مهریه است. به موجب ماده 1082 قانون مدنی، به مجرد عقد، زن مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. همانطور که در تفاوت نامزدی و عقد ازدواج دریافتیم، مستند به ماده 1035 قانون مدنی به دلیل اینکه بیان شده است وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی کند و از آنجایی که مهریه از آثار عقد نکاح است لذا تعلق گرفتن مهریه در دوران نامزدی را باید منتفی بدانیم.
نوع قرارداد نامزدی
نامزدی، قراردادی جایز است و هر یک از نامزدها میتواند آن را برهم زند و طرف دیگر نمی‌تواند از جهت صرف خودداری نامزد ممتنع از ازدواج، مطالبه خسارات کند. همچنین می توان گفت که وعده نکاح نسبت به خود نکاح یک پیش قرارداد تلقی می شود.
البته در گذشته ماده 1036 مطالبه برخی از خسارات را پیش بینی کرده بود که به موجب قانون اصلاح موادی از قانون مدنی مصوب ۱۳۷۰/۸/۱۴ حذف شده است. لازم به ذکر است که در صورتی که اقدامات شخص اگر از ابتدا بر مبنای اکراه از قصد اضرار یا فریب کاری بوده است می توان با اثبات تقصیر و موارد مذکور فرد مقصر را ملزم به جبران خسارت نمود.
⚠ نکته مهم: درست است که نامزدی نوعی قرارداد است اما نمی توان برای آن وجه التزام تعیین کرد یا آنکه با درج در ضمن عقدی لازم آن را غیر قابل رجوع کرد، چرا که چنین امری خلاف اخلاق حسنه و آزادی در انتخاب همسر می باشد.
مطلب مرتبط:
