پس گرفتن هدایای دوران نامزدی
تفاوت نامزدی و عقد
قبل از آنکه در خصوص استرداد هدایا دوران نامزدی بخوانید لازم است ابتدا با معنای دقیق نامزدی آشنا شوید؛ چرا که در تعریف عرفی با معنای دقیق نامزدی دارای تفاوت است که موجب می شود آثار متفاوتی ایجاد شود.
می توان گفت که نامزدی اولین مرحله ای است که پیش از ازدواج و به منظور آشنایی با یک دیگر برای ادامه زندگی و تشکیل خانواده انجام می شود. به عبارت دیگر نامزدی یا وعده ازدواج قراردادی است که بین دو نفر به منظور ازدواج در آینده بسته می شود. بنابراین ، نامزدی همان وعده ازدواج است و خود ازدواج نیست. ازدواج میان دو نفر با انجام تشریفات مربوط به عقد نکاح انجام می گیرد و پس از انجام عقد نکاح است که زن و مرد به هم محرم می شوند در صورتی که صرف نامزدی مستند به ماده 1035 قانون مدنی ایجاد محرمیت نمی کند.
ماده 1035 قانون مدنی : وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی‌‌کند اگرچه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده باشد بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده میتواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمی‌تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده یا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید.
استرداد هدایا نامزدی
به موجب ماده 1037 قانون مدنی هریک از نامزدها می توانند در صورت به هم خوردن وصلت منظور ، هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند و اگر عین هدایا موجود نباشد، مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می شود، مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد. نکته حائز اهمیت آن است که حکم این ماده صرفاً شامل هدایای دوران نامزدی می باشد. لذا پس گرفتن هدایای دوران عقد و پیش از عقد شامل احکام عقد هبه می شوند.
ماده 1037 قانون مدنی : هر یک از نامزدها میتواند در صورت بهم خوردن وصلت منظور هدایائی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند. اگر عین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایائی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می‌شود مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.
استرداد هدایای مصرف شدنی
اگر نامزدها به یک دیگر هدایایی می دهند که این هدایا جزء اموال مصرف شدنی هستند، طبیعی است که نمی توان این هدایا یا قیمت آنها را مطالبه کرد چرا که این اموال را به منظور مصرف کردن به طرف مقابل داده شده است و از آن جهت که این اموال به مصرف می رسند مطالبه آن ها غیر ممکن است. مثل شیرینی یا میوه و …
استرداد هدایای غیر مصرفی
این اموال معمولاً به منظور راضی کردن دیگری به ازدواج داده می شود و چون اکنون وعده ازدواج (نامزدی) به هم خورده است، دیگر دلیلی برای باقی ماندن هدایا نزد او وجود ندارد. لذا در صورت بر هم خوردن نامزدی، گیرنده باید آن را برگرداند، مانند حلقه ازدواج . بنابراین می توان این هدایا را پس گرفت.
در صورتی که هدایای غیر مصرفی نزد نامزد تلف شده باشند و این تلف شدن بخاطر تقصیر نامزد باشد، او باید قیمت آن را بپردازد اما اگر تلف شدن هدیه بخاطر تقصیر او نباشد، مسئولیتی در پرداخت قیمت آن نخواهد داشت.
استرداد هدایا در صورت فوت نامزد
ماده 1038 قانون مدنی در این خصوص بیان داشته است که: مفاد ماده قبل از حیث رجوع به قیمت در موردی که وصلت منظور در اثر فوت یکی از نامزدها بهم بخورد مجری نخواهد بود. ماده قبل یعنی ماده 1037 بیان داشته است که: هر یک از نامزدها می تواند در صورت بهم خوردن وصلت منظور هدایائی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند اگر عین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایائی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می‌شود مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.
در نتیجه: اگر برهم خوردن نامزدی به دلیل فوت باشد، اگر عین هدایا باقی باشد باید بازگردانده شود و اگر عین هدایا باقی نباشد در هر صورت لازم نیست که چیزی بازگردانده شود.
تکلیف هدایایی که به والدین نامزد داده شده است
تکلیف هدایایی که نامزدها (فرقی نمی کند دختر یا پسر) به والدین نامزد خود داده است همانند آنچه بیان شد قابل استرداد است. البته اگر والدین یا بستگان طرفین هدایایی به طرف مقابل داده باشند و نامزدی برهم بخورد، استرداد این هدایا تابع قواعد هبه است.
همچنین لازم به ذکر است که مواردی مانند شیربها عنوان الزام آور قانونی ندارد و صرفاً به عنوان هدیه تلقی می شود که در صورتی که نامزدی به هر دلیلی منتفی می شود، مادر دختر که شیربها را دریافت کرده است باید آن را به پسر بازگرداند در غیر این صورت قابل طرح موضوع جهت استرداد است.
