آیا کپی سند رسمی به منزله اصل سند است؟
تعریف سند رسمی
سند رسمی به سندی گفته می‌شود که مطابق قانون توسط مأمور رسمی و در حدود صلاحیت او و با رعایت مقررات قانونی تنظیم شده باشد.طبق ماده ۱۲۸۷ قانون مدنی ایران، اسناد رسمی به این صورت تعریف شده‌اند:
ماده 1287 قانون مدنی : اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مأمورین رسمی در حدود صلاحیت آن‌ها و بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشند رسمی است.
در نتیجه با توجه به ماده 1298 قانون مدنی سند رسمی باید :
- توسط مأمور رسمی تنظیم شود: سند باید توسط شخصی که قانون او را مأمور رسمی شناخته (مثل سردفتر اسناد رسمی یا مأمور اداره ثبت)، تنظیم شود.
- مأمور صلاحیت داشته باشد: مأمور باید در حدود اختیارات قانونی خود عمل کند. به‌عنوان مثال، سردفتر ازدواج و طلاق نمی‌تواند سند مالکیت تنظیم کند.
- مقررات قانونی رعایت شود: تمام تشریفات و مقررات قانونی مرتبط با تنظیم سند باید رعایت شود.
مزایای اسناد رسمی
- اعتبار قانونی بالا: سند رسمی از نظر قانونی حجیت بیشتری نسبت به اسناد عادی دارد.
- قابلیت اجرایی: اسناد رسمی بدون نیاز به طرح دعوی در دادگاه، قابلیت اجرا دارند (مثل اجراییه در مورد مهریه).
- اعتبار در برابر اشخاص ثالث: اسناد رسمی در برابر اشخاص ثالث قابل استناد هستند.
- دلیل محکم در دعاوی: سند رسمی تا زمانی که خلافش ثابت نشود، معتبر و غیرقابل انکار است.
تعریف سند عادی
سند عادی به سندی گفته می‌شود که توسط افراد عادی، بدون دخالت مأمور رسمی و بدون رعایت تشریفات قانونی تنظیم می‌شود. این نوع سند برخلاف سند رسمی، توسط اشخاص خصوصی تهیه می‌گردد و اعتبار آن به امضای طرفین یا سایر دلایل اثبات وابسته است. طبق ماده ۱۲۸۹ قانون مدنی ایران سند عادی سندی است که غیر از اسناد مذکور در ماده 1287 باشد.
ماده ۱۲۸۹ قانون مدنی ایران :
غیر از اسناد مذکوره در ماده ۱۲۸۷ سایر اسناد، عادی است.
با توجه به مراتب مذکور سند عادی سندی است که:
- بدون دخالت مأمور رسمی تنظیم می شود: سند عادی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی تنظیم می‌شود و مأمور رسمی در تهیه آن دخالتی ندارد.
- عدم رعایت تشریفات قانونی: تنظیم سند نیازی به رعایت مقررات رسمی یا حقوقی ندارد.
- نیاز به تأیید و امضا: اعتبار سند عادی عمدتاً به امضای طرفین یا شهادت شهود وابسته است.
سند عادی تا زمانی معتبر است که امضای آن از سوی طرفین پذیرفته شود یا در دادگاه به اثبات برسد. همچنین اگر کسی امضای خود را در یک سند عادی انکار کند، طرف مقابل باید اصالت سند را در دادگاه اثبات کند.
تفاوت سند رسمی و عادی
توجه: ممکن است تصویر تلفن همراه قادر به پخش کلیه ستون های جدول نباشد لذا جهت مشاهده این جدول از طریق تنظیمات مرورگر تلفن همراهتان دسکتاپ سایت ( desktop site ) را انتخاب نمایید تا نسخه دسکتاپ سایت را ملاحظه نمایید یا آنکه از طریق لپ تاپ یا کامپیوتر این مطلب را مطالعه نمایید. مضافاً جدول زیر به صورت جداگانه در بخش دریافت فایل Word (انتهای مطلب) قابل دانلود است.
|
ویژگی |
سند رسمی |
سند عادی |
|
تعریف |
سندی که توسط مأمور رسمی، در حدود صلاحیت و با رعایت مقررات قانونی تنظیم می‌شود.
|
سندی که توسط افراد عادی بدون رعایت تشریفات رسمی تنظیم می‌شود. |
|
تنظیم‌کننده |
توسط مأمور رسمی (مثل سردفتر اسناد رسمی، مأمور ثبت احوال) تنظیم می‌شود.
|
توسط افراد عادی بدون دخالت مأمور رسمی تهیه می‌شود. |
|
اعتبار قانونی |
اعتبار بالایی دارد و قابل انکار یا تردید نیست مگر با اثبات جعل.
|
اعتبار آن منوط به پذیرش یا اثبات اصالت در دادگاه است.
|
|
تشریفات قانونی |
نیازمند رعایت تشریفات قانونی مشخص است. |
نیازی به رعایت تشریفات رسمی ندارد. |
|
حجیت در دادگاه |
به‌عنوان یک دلیل محکم و معتبر پذیرفته می‌شود. |
برای استناد در دادگاه، باید اصالت آن اثبات شود. |
|
قابلیت اجرا |
به‌صورت مستقیم و بدون نیاز به دادگاه، قابلیت اجرا دارد (مثل اجراییه مهریه). |
برای اجرا باید به دادگاه مراجعه شود و اصالت آن تأیید شود. |
|
استناد در برابر ثالث |
در برابر اشخاص ثالث نیز معتبر و قابل استناد است. |
در برابر اشخاص ثالث معمولاً اعتبار کمتری دارد مگر اصالت آن تأیید شود. |
|
ریسک انکار و جعل |
کمتر در معرض انکار یا جعل است. |
ممکن است با انکار امضا یا جعل مواجه شود. |
|
مثال ها |
سند مالکیت، شناسنامه، سند ازدواج، اسناد تنظیم‌شده در دفاتر اسناد رسمی. |
قولنامه دستی، رسید پرداخت، قراردادهای عادی بین افراد. |
آیا رونوشت سند رسمی به منزله اصل سند است؟
بر اساس ماده 74 قانون ثبت اسناد و املاک و ماده 96 قانون آئین دادرسی مدنی، رونوشت سند رسمی که مطابقت آن با ثبت دفتر گواهی شده است، به منزله اصل سند می باشد و ابراز کننده آن ملزم به ارائه ی اصل سند نیست و همچنین در دعاوی در دادگاه، طرف مقابل نمی تواند به علت ارائه نشدن اصل، از دادگاه بخواهد سند را از شمار دلایل خارج کند. بنابراین با درخواست طرف مقابل ارائه کننده ملزم به ارائه اصل سند نیست.
- ماده 74 قانون ثبت اسناد و املاک :سوادی که مطابقت آن با ثبت دفتر تصدیق شده است به منزله اصل سند خواهد بود مگر در صورت اثبات عدم مطابقت سواد با ثبت دفتر.
- ماده 96 قانون آیین دادرسی مدنی : خواهان باید اصل اسنادی که رونوشت آن‌ها را ضمیمه دادخواست کرده است در جلسه دادرسی حاضر نماید. خوانده نیز باید اصل و رونوشت اسنادی را که می‌خواهد به آن‌ها استناد نماید در جلسه دادرسی حاضر نماید. رونوشت اسناد خوانده باید به تعداد خواهان‌ها به علاوه یک نسخه باشد. یک نسخه از رونوشت‌های یادشده در پرونده بایگانی و نسخه دیگر به طرف تسلیم می‌شود. در مورد این ماده هرگاه یکی از اصحاب دعوا نخواهد یا نتواند در دادگاه حاضر شود، چنانچه خواهان است باید اصل اسناد خود را، و اگر خوانده است اصل و رونوشت اسناد را به وکیل یا نماینده خود برای ارائه در دادگاه و ملاحظه طرف بفرستد والا در صورتی که آن سند عادی باشد و مورد تردید و انکار واقع شود، اگر خوانده باشد از عداد دلایل او خارج می‌شود و اگر خواهان باشد و دادخواست وی مستند به ادله دیگری نباشد در آن خصوص ابطال می‌گردد. در صورتی که خوانده به واسطه کمی مدت یا دلایل دیگر نتواند اسناد خود را حاضر کند حق دارد تاخیر جلسه را درخواست نماید، چنانچه دادگاه درخواست او را مقرون به صحت دانست با تعیین جلسه خارج از نوبت، نسبت به موضوع رسیدگی می‌نماید.
