سوگند تکمیلی در چه دعاوی کاربرد دارد؟
همانطور که کمی بالاتر بیان شد، سوگند تکمیلی فقط در امور مالی کاربرد دارد. بدین معنا که در امور مالی شخص می تواند ادعایش را با یک شاهد مرد و سوگند تکمیلی یا دو شاهد زن و سوگند تکمیلی اثبات کند. ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی بیان داشته است:
ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی :
در دعاوی مدنی (حقوقی) تعداد و جنسیت گواه، همچنین ترکیب گواهان با سوگند به ترتیب ذیل می‌باشد:
- الف – اصل طلاق و اقسام آن و رجوع در طلاق و نیز دعاوی غیرمالی از قبیل مسلمان بودن، بلوغ، جرح و تعدیل، عفو از قصاص، وکالت، وصیت با گواهی دو مرد.
- ب – دعاوی مالی یا آنچه که مقصود از آن مال می‌باشد از قبیل دین، ثمن مبیع، معاملات، وقف، اجاره، وصیت به نفع مدعی، غصب، جنایات خطائی و شبه عمد که موجب دیه است با گواهی دو مرد یا یک مرد و دو زن. چنانچه برای خواهان امکان اقامه بینه شرعی نباشد می‌تواند با معرفی یک گواه مرد یا دو زن به ضمیمه یک سوگند ادعای خود را اثبات کند. در موارد مذکور در این بند، ابتدا گواه واجد شرایط شهادت می دهد، سپس سوگند توسط خواهان ادا می‌شود.
- ج – دعاوی که اطلاع بر آنها معمولا در اختیار زنان است از قبیل ولادت، رضاع، بکارت، عیوب درونی زنان با گواهی چهار زن، دو مرد یا یک مرد و دو زن.
- د – اصل نکاح با گواهی دو مرد یا یک مرد و دو زن.
اهمیت نصاب شهود در سوگند تکمیلی
در قوانین ایران، جنسیت شاهد در تکمیل نصاب شهادت موثر است. با این توضیح که چنانچه مستند دعوا شهادت شهود باشد، شهادت دو مرد لازم است. حال اگر شهود متشکل از زن و مرد باشد، در اینجا نصاب لازم یک مرد و دو زن است. حال اگر شخص مثلاً صرفاً یک شاهد مرد و یک شاهد زن داشته باشد، بحث سوگند تکمیلی مطرح می شود که نقص یک شاهد را جبران می نماید. حال اگر خواهان برای اثبات ادعایش فقط یک شاهد زن داشته باشد، باید دانست که استناد به سوگند تکمیلی صرفاً نقص یک شاهد را جبران می نماید. لذا از آنجا که دعاوی مالی با شهادت دو مرد یا یک مرد و دو زن قابل اثبات است اگر مدعی فقط دارای یک شاهد زن باشد در این حالت با نقص دو شاهد مواجه است و استناد به سوگند تکمیلی این نقص را جبران نمی کند.
چگونگی درخواست سوگند تکمیلی
ادای سوگند بر عهده مدعی است. با امعان نظر به ماده 283 قانون آیین دادرسی مدنی ، دادگاه نمی‌تواند بدون درخواست اصحاب دعوا سوگند دهد و اگر سوگند داد اثری بر آن مترتب نخواهد بود. حال اگر قاضی راساً نسبت به سوگند اقدام نماید و مجدداً تقاضای سوگند شود، باید مجدداً سوگند یاد شود.
ماده 283 قانون آیین دادرسی مدنی : دادگاه نمی‌تواند بدون درخواست اصحاب دعوا سوگند دهد و اگر سوگند داد اثری بر آن مترتب نخواهد بود و چنانچه پس از آن، درخواست اجرای سوگند شود باید سوگند تجدید گردد.
با امعان نظر به تبصره ماده 277 قانون آیین دادرسی که نص آن کمی قبل تر بیان شد، طریقه اتیان سوگند تکمیلی به این نحو است که ابتدا شاهد یا شهودی که مدعی معرفی کرده شهادت میدهند و سپس مدعی سوگند یاد می کند.
